Sáng ngày 20/10/2025, tại Hà Nội, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu (KTTVBĐKH) tổ chức Hội thảo khoa học chào mừng 80 năm thành lập ngành Nông nghiệp và Môi trường. Sự kiện có sự tham dự của các nhà khoa học, đại diện các đơn vị nghiên cứu, cơ quan quản lý thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
PGS.TS. Phạm Thị Thanh Ngà phát biểu khai mạc hội thảo
Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Phạm Thị Thanh Ngà (Viện trưởng Viện KTTVBĐKH) cho biết: Ngành Nông nghiệp và Môi trường kỷ niệm 80 năm thành lập vào ngày 03/10/2025, đánh dấu một chặng đường lịch sử hình thành và phát triển kể từ khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 41 ngày 03/10/1945. Trong suốt 8 thập kỷ, lĩnh vực KTTV đã có những đóng góp quan trọng trong công tác dự báo, cảnh báo thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, và phục vụ hiệu quả cho nhiều lĩnh vực kinh tế – xã hội.
Theo PGS. Ngà, Viện KTTVBĐKH được thành lập năm 1977, là một trong những đơn vị nghiên cứu đi đầu về khí tượng, thủy văn, môi trường và biến đổi khí hậu tại Việt Nam, thực hiện những nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng phục vụ nghiệp vụ và quản lý nhà nước của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
“Nhân dịp kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Nông nghiệp và Môi trường, trong đó có ngành KTTV và chào mừng Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, Viện KTTVBĐKH trong khuôn khổ thực hiện kế hoạch năm 2025, trân trọng tổ chức “Hội thảo khoa học 80 năm thành lập ngành Nông nghiệp và Môi trường” nhằm thúc đẩy chia sẻ và trao đổi những kiến thức khoa học về lĩnh vực khí tượng, thủy văn, môi trường và biến đổi khí hậu” – Bà Ngà nhấn mạnh.
Các đại biểu tham dự hội thảo chụp ảnh tại sân Viện KTTVBĐKH
Tại hội thảo, các chuyên gia đã nghe TS. Đào Minh Trang (Trung tâm Nghiên cứu BĐKH, Viện KTTVBĐKH) trình bày về phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính cấp lĩnh vực và cơ sở. Trong đó, TS. Đào Minh Trang giới thiệu quy trình phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính (KNK) cho lĩnh vực và cơ sở, thí điểm trong ngành quản lý chất thải. Nghiên cứu dựa trên kinh nghiệm của Liên minh châu Âu (EU ETS) và các mô hình quốc tế, đề xuất hệ thống tính toán hạn ngạch theo các bước từ xác định mức hoạt động cơ sở, áp dụng hệ số điều chỉnh đến phân bổ miễn phí. Kết quả thử nghiệm cho thấy quy trình có thể áp dụng linh hoạt trong bối cảnh Việt Nam triển khai thị trường các-bon, giúp đảm bảo minh bạch và hiệu quả trong kiểm soát phát thải.
TS. Đào Minh Trang phát biểu tại hội thảo
TS. Lê Quốc Huy (Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Thủy văn và Hải văn, Viện KTTVBĐKH) trong bài trình bày của mình đã giới thiệu kết quả dự báo mực nước tổng cộng vùng cửa sông ven biển Thanh Hóa – Nghệ An trong bão số 5 Kajiki tháng 8/2025 bằng mô hình SCHISM. Mô hình SCHISM-WWM đã được thiết lập để dự báo mực nước tổng cộng cho khu vực ven biển Thanh Hóa – Nghệ An, được hiệu chỉnh với số liệu mực nước và sóng thực đo và cho kết quả tương đối tốt. Mô hình đã được áp dụng vào thử nghiệm dự báo mực nước tổng cộng cho khu vực ven biển Thanh Hóa Nghệ An trong cơn bão số 5 Kajiki (8/2025) cho thấy: 1) Các trạm ven biển cho kết tương đối tốt, và tốt hơn so với các trạm vùng cửa sông; 2) Kết quả dự báo mực nước phụ thuộc rất nhiều vào số liệu gió và lưu lượng nước sông làm đầu vào cho mô hình (đây là sản phẩm dự báo từ các mô hình khác). Tuy nhiên, TS. Lê Quốc Huy cũng cho biết, cần tiếp tục thử nghiệm mô hình với nhiều các cơn bão khác để đánh giá độ chính xác của dự báo. Trong đó, đặc biệt chú ý đến việc dự báo điều kiện biên sông, yếu tố có ảnh hưởng quan trọng đến kết quả dự báo mực nước vùng cửa sông.
TS. Lê Quốc Huy trình bày tại hội thảo
Tiếp nối nghiên cứu về mô hình SCHISM, ThS. Phạm Văn Tiến (Trung tâm Nghiên cứu Thủy văn và Hải văn) đã phân tích vai trò của các yếu tố thủy động lực – gồm nước dâng do bão, do sóng và dòng chảy sông – đối với mực nước tổng cộng trong khu vực cửa sông Thanh Hóa – Nghệ An. Kết quả cho thấy, nước dâng do bão chiếm tỷ trọng lớn nhất (33-46%), tiếp đến là sóng (14-20%) và dòng chảy sông (3-5%). Các thông tin này giúp hoàn thiện cơ sở khoa học phục vụ hiệu chỉnh mô hình và đánh giá rủi ro ngập ven biển trong các kịch bản khí hậu cực đoan.
ThS. Phạm Văn Tiến trình bày tại hội thảo
Trong báo cáo về mô hình dự báo lũ, TS. Ngô Thị Thủy (Trung tâm Nghiên cứu Thủy văn và Hải văn) trình bày kết quả phát triển và hiệu chỉnh mô hình thủy văn SAC-SMA kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) cho lưu vực sông Nậm Mu. Mô hình mô phỏng chi tiết diễn biến dòng chảy và độ ẩm đất, ứng dụng thuật toán Harmony Search và XGBoost để tối ưu hóa độ chính xác. Kết quả thử nghiệm cho thấy mô hình tái hiện tốt các trận lũ lớn năm 2023–2024, mở ra hướng phát triển hệ thống dự báo lũ thời gian thực cho các lưu vực miền núi phía Bắc.
TS. Ngô Thị Thủy trình bày nghiên cứu tại hội thảo
Báo cáo của PGS.TS. Nguyễn Văn Hồng (Phân Viện KTTVBĐKH, TP.HCM) giới thiệu nghiên cứu ứng dụng AI và viễn thám trong cảnh báo ngập lụt đô thị tại TP. Vũng Tàu. Nhóm nghiên cứu sử dụng mô hình MIKE FLOOD kết hợp dữ liệu mưa, triều, địa hình và hạ tầng thoát nước để mô phỏng ngập, đồng thời tích hợp dữ liệu ảnh radar Sentinel-1 nhằm kiểm định kết quả. Hơn 1.000 kịch bản tổ hợp mưa-triều được xây dựng, tạo nền tảng Big Data cho hệ thống cảnh báo ngập dựa trên AI và hiển thị bản đồ ngập trực tuyến (WebGIS). Nghiên cứu góp phần hướng tới đô thị thông minh và thích ứng với biến đổi khí hậu.
PGS.TS. Nguyễn Văn Hồng trình bày tại hội thảo
Với các nghiên cứu mang tính thực tiễn cao góp phần tăng cường năng lực dự báo, giám sát và ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu, hội thảo đã thể hiện vai trò tiên phong của Viện KTTVBĐKH trong đổi mới khoa học công nghệ phục vụ quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.