Ngày 03/7 tại Cần Thơ, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu (KTTVBĐKH) phối hợp với Cục Khí tượng Thủy văn và Cơ quan Khí tượng Hoàng gia Anh (UK Met Office) tổ chức Hội thảo Tham vấn Khung Dịch vụ Khí hậu Quốc gia (NFCS) với sự tham gia của đại diện của các viện nghiên cứu, trường đại học, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Hội phụ nữ, tổ chức quốc tế và cộng đồng địa phương. Hội thảo được tổ chức trong khuôn khổ Chương trình WISER (Dịch vụ Thông tin Thời tiết và Khí hậu) khu vực châu Á – Thái Bình Dương, do Bộ Ngoại giao, Khối thịnh vượng chung và Phát triển Vương quốc Anh (FCDO) tài trợ.
Các chuyên gia tham dự hội thảo
Phát biểu tại lễ khai mạc, PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà – Viện trưởng Viện KTTVBĐKH nhấn mạnh: Khung Dịch vụ Khí hậu Quốc gia (NFCS) đóng vai trò then chốt trong việc điều phối, phát triển và nâng cao khả năng cung cấp cũng như sử dụng thông tin và dịch vụ khí hậu ở cấp quốc gia. Mục tiêu chính của NFCS là hỗ trợ nâng cao chất lượng ra quyết định trong các lĩnh vực chịu tác động bởi khí hậu như nông nghiệp, tài nguyên nước, y tế, phòng chống thiên tai… thông qua việc cung cấp thông tin và dự báo khí hậu đáng tin cậy, kịp thời và phù hợp với nhu cầu thực tiễn.
PGS.TS Phạm Thị Thanh Ngà phát biểu khai mạc hội thảo
Theo bà Ngà, tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) đã ban hành hướng dẫn xây dựng NFCS nhằm hỗ trợ các quốc gia thiết lập hệ thống dịch vụ khí hậu hiệu quả, có tính phối hợp liên ngành và hướng tới phục vụ phát triển bền vững. Tại Việt Nam, Cục Khí tượng Thủy văn thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường có chức năng nhiệm vụ xây dựng và triển khai Khung dịch vụ khí hậu quốc gia cho Việt Nam trên cơ sở Khung dịch vụ khí hậu toàn cầu. Tuy nhiên, hiện tại Việt Nam chưa ban một Khung Dịch vụ Khí hậu Quốc gia chính thức. Do đó, việc từng bước nghiên cứu, xây dựng và triển khai NFCS là yêu cầu cấp thiết và mang tính chiến lược nhằm nâng cao năng lực dự báo, cung cấp thông tin khí hậu phục vụ các ngành kinh tế – xã hội, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng cả về cường độ và tần suất.
PGS.TS. Phạm Thị Thanh Ngà và TS. Đặng Thanh Mai (Phó Cục trưởng Cục Khí tượng Thuỷ văn) đồng chủ trì hội thảo
Trong bài trình bày về Khung dịch vụ khí hậu quốc gia (NFCS): Hướng dẫn của WMO và bài học từ các quốc gia, bà Rebecca Sawyer (Cơ quan Khí tượng Hoàng gia Anh – Met Office) giới thiệu: NFCS – theo định nghĩa của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) – là một cơ chế quốc gia nhằm kết nối giữa nhà cung cấp thông tin khí hậu và người sử dụng, đảm bảo các dịch vụ khí hậu được thiết kế phù hợp với nhu cầu thực tiễn trong các lĩnh vực nhạy cảm như nông nghiệp, tài nguyên nước, y tế, phòng chống thiên tai. Bà cũng chia sẻ các bước và một số điểm cần lưu ý khi thực hiện đánh giá năng lực hiện có, trong đó để xây dựng thành công khung dịch vụ khí hậu, sự tham gia của các bên liên quan từ bên cung cấp số liệu, bên sử dụng thông tin và các bên liên quan khác như các tổ chức NGOs ngay từ những bước đầu tiên đóng vai trò rất quan trọng. Bà Rebecca Sawyer cũng đã chia sẻ kinh nghiệm xây dựng NFCS tại Indonexia.
Bà Rebecca Sawyer trình bày tại hội thảo
Một điểm nổi bật của hội thảo là phần chia sẻ kinh nghiệm từ Đài Loan, Trung Quốc, do ông Jing-Shan Hong, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng Trung ương trình bày. Ông Jing-Shan Hong cho biết, Đài Loan hiện đã xây dựng được hệ thống dịch vụ khí hậu đa tầng, ứng dụng các công nghệ hiện đại như radar lưỡng cực, mô hình dự báo số, trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ chi tiết hóa để tăng độ chính xác trong dự báo nhiệt độ, mưa lớn và các cực đoan khí hậu.
“Dịch vụ khí hậu không chỉ là dự báo mà còn phải phục vụ ra quyết định – thông tin phải được hiệu chỉnh, chi tiết hóa, truyền thông hiệu quả và dễ hiểu cho mọi cấp độ người dùng” – Ông Hong nhấn mạnh.
Ông Jing-Shan Hong trình bày tại hội thảo
Theo hướng dẫn của WMO, NFCS cần được xây dựng với 5 trụ cột: Quan trắc và giám sát; Dự báo và mô hình hóa; Chia sẻ thông tin khí hậu; Nghiên cứu và phát triển; và Khung thể chế, tài chính. Tại Việt Nam, quá trình xây dựng NFCS đang ở bước đầu, xác định các khoảng trống và thiết kế nền tảng hợp tác giữa các bên cung cấp và sử dụng thông tin khí hậu.
Bà Emma Dyer trình bày tại hội thảo
Hội thảo là dịp để các bên liên quan chia sẻ kinh nghiệm, tham vấn nhu cầu sử dụng thông tin khí hậu, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp – nơi chịu tác động rõ nét của khí hậu và thời tiết. Tại hội thảo, Viện KTTVBĐKH cũng giới thiệu sản phẩm “Thông báo khí tượng nông nghiệp” – bản tin chuyên biệt phục vụ sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, lấy ý kiến tham vấn nhu cầu sử dụng thông tin khí hậu của địa phương theo bảng câu hỏi như một tiền đề quan trọng trong việc thiết kế các sản phẩm khí hậu phục vụ thực tiễn.
Quang cảnh hội thảo
Hội thảo đã ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp từ đại diện địa phương, các nhà khoa học và tổ chức quốc tế về nhu cầu sử dụng thông tin khí hậu trong nông nghiệp từ góc nhìn của các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học cũng như từ đại diện địa phương và cộng đồng – những người trực tiếp sử dụng và hưởng lợi từ dịch vụ khí hậu. Từ đó, góp phần xây dựng NFCS phù hợp với điều kiện của Việt Nam.